Madeira, zo zeggen ze op het Portugese vasteland, loopt 50 jaar achter. Wij vinden dat wel meevallen, er is per slot van rekening water en electriciteit, en niet te vergeten TV en internet. En een internationale luchthaven. Maar de kersttradities zijn misschien niet helemaal meer van deze tijd. Leuk zijn ze wel!
kersttradities
Wel heeft het eiland nog flink wat tradities. Vaak religieus georiënteerd, hoewel daar altijd wel een profaan kantje aan zit. Maar vandaag hebben we het over de kersttradities.
In het verleden schreven we al over de traditie van de Presepio, de kerststal, die hier in vergelijking met Nederland totaal uit de hand gelopen is. Particulieren ruimen in hun huis vaak hele kamers uit die dan van boven tot onder worden omgetoverd in een ‘presépio’. Of er staat buiten een bouwsel dat hier speciaal voor is neergezet en het hele jaar door blijft staan, en soms ook een andere functie krijgt zoals bijvoorbeeld een abri bij een bushalte.
inadequaat
Het woord kerststal is totaal inadequaat, want de figuren van Jozef, Maria, het Kindje, de os en de ezel spelen een heel erg ondergeschikte rol. Het beste voorbeeld van een presépio hebben we hier in de buurt, op de weg naar Amparo. We hebben daar al eens foto’s van geplaatst, het is letterlijk een hele kermis (het Kindje zou geen oog dichtdoen), en men deinst er hier ook al niet voor terug om een bijzondere ‘batata doce’ , zoete aardappel, een plaats in de presepio te geven.
nachtmarkt
Nog één van de kersttradities is de ‘noite do mercado’. Elke gemeente op Madeira heeft wel een boerenmarkt. Dat is een markt waar mensen hun zelf verbouwde groenten en fruit verkopen mogen. Bij ons is die in Prazeres, een nabijgelegen dorp. Eénmaal per jaar is het een avond- en-nachtmarkt, kort voor Kerst. Er komen dan allerlei stalletjes bij van kroegen in de omgeving, die uiteraard Poncha (punch van lokale rum met meestal citrus of passievrucht en honing), en Ginja (morellenlikeur) verkopen, en natuurlijk de lokale soepen en snacks. We gaan er altijd wel even heen, niet zo lang want het kan behoorlijk koud worden ’s avonds laat. We drinken steevast een poncha bij het stalletje van de Bar Formiga bij ons in de buurt, omdat dat de lekkerste is van dit deel van het eiland.
Een heel bijzonder fenomeen is de Missa de Parto, oftewel de geboortemis. Het is een vorm van Mariaverering die typisch is voor Madeira en het zustereiland Porto Santo. Er zijn er 9, vanaf de 16e december, ter herinnering aan de 9 maanden zwangerschap van Maria. Madeira zou Madeira niet zijn als aan het religieuze karakter van de Missas de Parto niet een flink stuk profaan vermaak gekoppeld was. De Missa de Parto begint om zes uur ’s morgens, in verband met het feit dat mensen moeten werken. Vroeger was dat nog vroeger: om vier uur ’s morgens. Maar na de mis is er eten, drinken en vrolijkheid in de vorm van traditionele
missa de parto
Dit jaar kregen we via facebook een uitnodiging van de ‘presidente’ van onze deelgemeente Fajã da Ovelha voor de Missa de Parto tegenover ons in ons dal, in de Capela de São Lourenço, een schattig klein kapelletje dat normaal gesproken niet open is. Reden genoeg om het allemaal eens mee te willen maken, dus vanmorgen om vijf uur ging de wekker.
De Missa de Parto is hier in dit rustig en landelijk hoekje van het eiland niet groot. Het eten en drinken – inclusief de traditionele ‘sopa de trigo’, een nogal zware maaltijdsoep met vet varkensvlees en aardappel – paste op één tafel. Maar er was meer dan genoeg voor de ca. 60 man die present waren. In de hoofdstad is dit allemaal veel grootschaliger, en daar moet je ook betalen om te kunnen eten en drinken. Hier niet, allemaal door mensen zelf gemaakt en meegebracht.
Al met al een leuke ervaring. Hij begon met de schorre bel van het kapelletje die we vanaf ons huis goed kunnen horen. Onze oren werden een beetje op de proef gesteld door het dameskoor. Maar eerlijk is eerlijk, het is een stuk cultuur van hier. We vinden het leuk om daar deel van uit te maken.
Om half acht waren we weer thuis na een kop koffie bij Bar Formiga. Want die was na de nachtmarkt van afgelopen nacht alweer open.
Ook Den Haag had een groots vuurwerk, aan de Hofvijver, dat ik vanaf de 9e etage prachtig kon zien.Op het Zuiderstrand stonden 2 grote stapels pallets, waarmee twee rivaliserend buurten in Scheveningen elkaar de loef afsteken. De hoogste was 48m., met als gevolg dat door de harde NWwind de hemel boven Scheveningen rood kleurde, fietsen smolten, overal brandjes ontstonden en de straten en huizen met roet en houtskool bedekt raakten.. Het leek Paradise (CA) wel ! De autoriteiten hadden uit angst voor relletjes het in brand steken niet durven verbieden ! Een goed begin dus.
Enfin, we zijn back to normal, er is niemand gewond geraakt of omgekomen.
Voor jullie een goed en voorspoedig 2019.
Wat een leuk verhaal weer ! Geniet altijd van de beeldende beschrijvingen. Een goed 2019 !
Heerlijk leesvoer weer, genieten wederom!! Ik kan me voorstellen dat je deze festiviteiten graag wilt delen, zo uniek en bijzonder en typisch voor de streek, voor Madeira wel te verstaan. Dat kleine kerkje heeft wel wat, toch?
Dank aan jullie, geniet nog maar fijn na samen, met liefs van Uwe en Georgette.
Kapelletje is een snoepje. Heet staat in ons dal, in het zicht aan de overkant, maar we hadden het nog nooit van binnen gezien. Het is heel simpel, maar het heeft wel een prachtig altaarstuk. Heb een leuke kerst samen!
wat een leuke films! en dat dameskoor doet het perfect 🙂
hun ‘performance’ buiten na de mis was wel leuk, maar in de keerk ging het door merg en been :/