Aguardente, het witte goud van Madeira

Hebben we het al over het ‘zwarte goud van Madeira’ gehad, het ‘witte goud’ is ook verre van te versmaden. We hebben het over de Aguardente, om precies te zijn de Aguardente de Cana, letterlijk vertaald het Vuurwater van suikerriet. Het is een hoofd-ingredient van de verrukkelijke Poncha, waar we het al vaker over hebben gehad. Ik heb, in tegenstelling tot Noud, nooit eerder de Enghenho da Calheta, het antieke suikerfabriekje van Calheta, in werking gezien, want kennelijk vond de campagne altijd pas plaats in mei, als ik niet op het eiland was.

Tot onze verbazing stonden er op een dag in maart ineens allemaal vrachtwagentjes volgeladen met suikerriet langs de weg naar Calheta, teken dat de campagne van dit jaar erg vroeg zou beginnen. We besloten om er samen met Toos en Leo een bezoekje te brengen. Toos, als altijd gewapend met haar camera, en ditmaal Leo ook. Het oude fabriekje blijkt ook vanbinnen verukkelijk´low-tech´te zijn, al zijn de stoommachines intussen wel door elektrische aandrijving vervangen. Vervaarlijk lawaaiige tandwielconstructies breken en vermalen de dikke suikerrietstengels, waarna het sap wordt opgevangen, gekookt en vervolgens gestookt tot Aguardente. Nieuwsgierig als ik ben, en met inmiddels genoeg Portugees in huis om ook in de herrie de vraag te kunnen stellen informeer ik bij een van de opzichters, waarvan er op Madeira altijd een overvloedig aantal aanwezig is, hoe het komt dat de Enghenho al zo vroeg in het seizoen aan het werk is. Komt het soms door de zachte en droge winter die we hier hadden?

Het antwoord is even logisch als verrassend, en vooral hilarisch. Waarom ze zo vroeg begonnen zijn? De Aguardente op het eiland is bijna op. Het suikerriet kan op elk gewenst moment in het jaar geoogst worden, maar bepalend is de stand van de Aguardente. Hoe simpel kan het leven soms zijn. Voor iedereen die nog naar Madeira gaat komen binnenkort: Kijk, als je vanaf de rotonde van Calheta naar beneden rijdt, of er rechts ook vrachtwagentjes staan met suikerriet. Als ze er staan, laat dan vooral niet na om even een half uurtje – of meer – uit te trekken voor een bezoekje. De verrassend design-achtig ingerichte bar onder het fabriekje aan de straat serveert een uitststekende Poncha als terechte afronding. Uiteraard gemaakt met de aguardente uit eigen huis. . Nog een on-Hollands trekje: je loopt er gewoon binnen. Gratis en voor niks. De beloning ligt natuurlijk in het drinken van de Poncha. Nauwelijks een straf!

  

Madeira heeft rijke tijden gekend door het suikerriet. Dat was voordat de veel simpeler productie van suiker uit suikerbieten de suikerwinning geleidelijk aan een zachte dood liet sterven. Er zijn nog maar een paar oude fabriekjes over, en ze dienen uitsluitend nog voor de productie van Aguardente. Voor de liefhebbers nog even het recept voor de heerlijke Poncha: in Nederland is bij de slijter Cachaça verkrijgbaar, dat is de Braziliaanse versie van Aguardente de Cana. Neem 4 dl Cachaça, 5 dl sinaasappelsap met citroensap gemengd (verhouding ongeveer 3:1, afhankelijk van de sinaasappels, want we persen die natuurlijk wel zelf) en vul aan met maximaal 1 dl honing. Honing goed doorroeren. Hier op Madeira (en bij Toos en Leo)  hebben ze daar houten kloppers voor, maar een garde gaat ook. Echt goed mengen en klaar! Chim-chim!

met dank aan Toos en Leo voor de foto’s.